Κλιματικοί Πρόσφυγες οι κάτοικοι της Θεσσαλίας | Από τις σκηνές στα κοντέινερ | Τι σημαίνει ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» (climate refugees)

Τι σημαίνει ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» (climate refugees)

Ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» (climate refugees), ο οποίος αναφέρεται στους ανθρώπους που μεταναστεύουν εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς δικτύων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες με τη δραστηριότητά τους ανέπτυξαν μία κριτική προσέγγιση κατά την διάρκεια της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP15), που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη τον Δεκέμβριο του 2009.

Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!

Αυτή η οπτική επικεντρώνεται στην κλιματική αλλαγή ως ένα ζήτημα αποκλειστικά εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποτυγχάνει να εξετάσει την ευρύτητα των πολιτικών ζητημάτων που επηρεάζουν τη μετανάστευση, όπως οι πολιτικές πληθυσμιακού ελέγχου, ο ρόλος του εθνικισμού και ο έλεγχος της μετανάστευσης από τα κράτη.

Κρίνεται ότι το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής είναι αδύνατο τόσο να τεθεί πολιτικά ουδέτερα όσο και να απομονωθεί ως κύρια αιτία μίας μεταναστευτικής κίνησης και έτσι το αίτημα, στο οποίο συχνά καταλήγει κανείς, για την αναγνώριση των κλιματικών προσφύγων ως ξεχωριστή κατηγορία προσφύγων δεν μπορεί να αποτελέσει βάση για μία συζήτηση που έχει σκοπό έχει την συνολική αμφισβήτηση του υπάρχοντος κοινωνικού συστήματος.

Από τις σκηνές στα κοντέινερ: Οι πρώτοι κλιματικοί πρόσφυγες

Το οδοιπορικό της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ με το φωτογραφικό υλικό που δημοσίευσε είναι μια γροθιά στο στομάχι για όλους εμάς.

Η δομή στο Κουτσόχερο που άλλοτε φιλοξενούσε 900 πρόσφυγες, φιλοξενεί σήμερα περίπου 90 πλημμυροπαθείς και η επιταγή της πολιτείας, σύμφωνα με τον διοικητή της δομής, Απόστολο Παπαπαρίση, είναι να καθαριστούν και να ετοιμαστούν 100 οικίσκοι για τη φιλοξενία τουλάχιστον 420 ατόμων. Ανάμεσά τους ο Απόστολος και η Ευγενία.

«Ελεγα, πώς ζει κόσμος εδώ; Τώρα ζούμε εμείς»

Ενας από τους ενοίκους του πρώην προσφυγικού καμπ στο Κουτσόχερο είναι ο Δημοσθένης Μητρούσιας, όπου εγκαταστάθηκε με τη γυναίκα του σε παραδιπλανό κοντέινερ στην αρχή της εβδομάδας. «Ψάχνουμε να δούμε ποιοι είναι από τη Φαρκαδόνα να μιλήσουμε λίγο. Τι άλλο να κάνουμε; Καθόμαστε και δίνουμε κουράγιο ο ένας στον άλλο. Από την κακιά την ξέρα, καλό είναι και το χαλάζι», σχολίασε χαμογελώντας ο 83χρονος άνδρας.

Οπως είπε, ο γιος τους τους έφερε πράγματα να μαγειρέψουν για να μην περιμένουν μέχρι αργά τη σίτιση του δήμου. Αναμένει τώρα και τα τραπεζάκια που του υποσχέθηκαν για να μην τρώει στο πόδι. Το ζευγάρι πήγε για λίγες ημέρες, με τη βοήθεια του παιδιού τους, στη Λάρισα όπου κατάφεραν να αγοράσουν μερικά ρούχα και παπούτσια αλλά και τα φάρμακά τους.

«Εβλεπα να συμβαίνει στα άλλα κράτη και έλεγα θα έρθει και εδώ αλλά δεν θα προλάβει να το ζήσει η δική μου γενιά. Το ζήσαμε όμως», σχολίασε η σύζυγός του, Αγγελική. Αυτό που ανησυχεί τα δύο ζευγάρια είναι πως δεν έχουν λάβει ακόμα την αποζημίωση από το κράτος. «Ο έλεγχος ήρθε αλλά ακόμα δεν πήραμε λεφτά», δήλωσε η Ευγενία Πυρρώτη, αναρωτώμενη πώς θα μπορέσουν να ξαναφτιάξουν το σπίτι τους ώστε να είναι βιώσιμο αν δεν λάβουν οικονομική υποστήριξη. Ο κ. Μητρούσιας συμφώνησε: «Εδώ θα ξεχειμωνιάσουμε. Δεν έχουμε πάρει ακόμα δραχμή».

Οσο περνούν οι ημέρες, όλο και περισσότεροι κάτοικοι δηλώνουν πως θέλουν να μεταφερθούν στο Κουτσόχερο. Στη δομή, τα συνεργεία καθαριότητας είναι επί ποδός. Εκτός από την απολύμανση και τις απεντομώσεις, θα γίνουν και κάποιες ανακαινίσεις, όπως στα πατώματα, αλλά και αλλαγές σε περίπτωση που κάτι είναι σπασμένο ή πολύ βρώμικο, όπως δήλωσε στην «Καθημερινή» της Κυριακής ο διοικητής της δομής, Απόστολος Παπαπαρίσης.

«Εχουν γίνει ήδη παραγγελίες για τραπέζια, καρέκλες, κουρτίνες αλλά και ντουλάπες. Θα δοθούν ατομικές τηλεοράσεις και θα φέρουμε δύο τηλεοράσεις με μεγάλη οθόνη που θα τοποθετηθούν στην αίθουσα αναμονής».

Απαντώντας στην κριτική για την αυστηρή είσοδο και έξοδο στη δομή, ο διοικητής διευκρίνισε πως από την πρώτη στιγμή οι άνθρωποι που μένουν στη δομή μπορούν να έρχονται και να φεύγουν ελεύθερα, οποιαδήποτε ώρα μέσα στην ημέρα. Στην είσοδο μόνο, διευκρίνισε, η φύλαξη ρωτάει το όνομά τους για να δει αν είναι στη λίστα.

Αντίστοιχα, σημείωσε, μπορούν να τους επισκεφθούν στον χώρο συγγενείς και φίλοι. Οι νέες οικογένειες που έρχονται προσπαθούν να εξοικειωθούν με τον καινούργιο χώρο. Το προσωπικό ενημερώνει τους γονείς για τα ζητήματα μεταφοράς παιδιών στα σχολεία, ενώ τους δείχνει πού υπάρχει γυμναστήριο και αίθουσα υπολογιστών. Στις σημάνσεις έχουν μείνει ακόμα τα αραβικά γράμματα.

Μια γυναίκα κοιτάει γύρω της. Περνούσε συχνά από τη δομή πηγαίνοντας στη Λάρισα. Πάντα στεκόταν το βλέμμα της στους παρατεταγμένους οικίσκους. «Γύριζα το κεφάλι μου και έλεγα πώς ζει ο κόσμος εδώ. Και όμως ποτέ μη λες ποτέ. Εφτασε η ώρα να ζούμε εμείς εδώ. Από εκεί που δεν το περιμένεις».

Οι κλιματικοί πρόσφυγες σε διεθνές επίπεδο

To νομικό καθεστώς

Η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να προετοιμαστεί για τα μαζικά μεταναστευτικά κύματα εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Προς το παρόν, όσοι αναγκάζονται να μετακινηθούν λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής δεν προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο ή από τις εσωτερικές πολιτικές των περισσότερων χωρών υποδοχής.

Σημειώνεται πάντως ότι παρότι καμία χώρα δεν προσφέρει άσυλο στους κλιματικούς μετανάστες, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δημοσίευσε νομικές οδηγίες τον Οκτώβριο του 2020 «ανοίγοντας την πόρτα» για την παροχή προστασίας σε άτομα που έχουν εκτοπιστεί από τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, σημειώνοντας ότι η κλιματική αλλαγή θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε ορισμένα σενάρια όταν διασταυρώνεται με τη βία.

Όλο και περισσότερες χώρες θέτουν τις βάσεις ώστε να δημιουργηθούν ασφαλή καταφύγια για κλιματικούς μετανάστες. Για παράδειγμα, τον περασμένο Μάιο η Αργεντινή θέσπισε μια ειδική «ανθρωπιστική βίζα» με ισχύ τριών ετών για ανθρώπους από το Μεξικό, την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική που εκτοπίστηκαν λόγω φυσικών καταστροφών.

Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες μολονότι δεν διαθέτουν ομοσπονδιακό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του εκτοπισμού που προκαλείται από κλιματικούς παράγοντες, ορισμένες φορές θεσπίζουν διατάξεις για συγκεκριμένες εθνικότητες μεταναστών που επιθυμούν να παραμείνουν στις ΗΠΑ λόγω περιβαλλοντικής καταστροφής στη χώρα καταγωγής τους. Ωστόσο, αυτές οι επιλογές είναι προσωρινές και ισχύουν μόνο για άτομα που βρίσκονται ήδη στις ΗΠΑ.

Στην Ελλάδα τι συμβαίνει;

Η αλήθεια είναι πως στην Ελλάδα πρώτη φορά ζούμε το φαινόμενο. Σαφώς και κάποιος μπορεί να πει πως χρησιμοποιούμε τον όρο καθ’ υπερβολήν κι εχει δίκιο καθώς αυτή τη στιγμή οι Θεσσαλείς δεν αλλάζουν χώρα. Ωστόσο με τη Θεσσαλία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και με ορίζοντα πολλών ετών για επιστροφή σε μία σχετική κανονικότητα, πιθανότατα οι Θεσσαλείς θα κινηθούν εσωτερικά (λογικά Αθήνα κι άλλες μεγάλες πόλεις).

Θα έχουμε δηλαδή μία νέα εκδοχή της αστυφιλίας που ζήσαμε το ’50 και το ’60, με ακόμα πιο βίαιο τρόπο αυτή τη φορά.

Η Ελλάδα, μία χώρα που πτώχευσε και τώρα επανέρχεται στην λεγόμενη κανονικότητα, έχει να αντιμετωπίσει μία κλιματική καταστροφή (προφανώς και οικονομική, κοινωνική) σε πληθωριστικό, διεθνές περιβάλλον.

Είναι άγνωστο το πώς θα κινηθεί η τωρινή και οι μελλοντικές κυβερνήσεις, σίγουρα όμως θα χρειαστεί όλη η χώρα να σφίξει τα δόντια.